Kína vill ekki einangrast? Vinátta við Pútin?

Fréttir ekki alltaf að spegla raunveruleikan. Er líklegt að Kína vilji hætta á að dragi úr útflutningi þeirra til stærstu viðskiptamanna. Bestu kaupendur að kínverskum vörum er hin frjálsu þjóðlönd. Blómleg viðskipti byggjast á gagnkvæmu trausti. 

Íslenskur ráðherra viðskipta kemur auga á víðtæk áhrif stríðsins í Úkraínu og bendir á ýmsar afleiðingar. Endurspeglar kannski best það traust sem flokkur hennar hefur meðal kjósenda að foringjarnir eru með tiltæk svör þegar stórt er spurt. Lítið eyríki getur ekki mikið gert í hinu stóra samhengi en margt smátt telur.

Hagkerfi veraldar verða að bregðast við

Ekki stríð gegn óbreyttum. Auknar heimildir lögreglu

Fréttablaðið vekur enn athygli á að auka eigi eftirlitsheimildir með borgurunum. Lögreglan eða ákveðnir starfsmenn hennar gera mikið úr starfsemi glæpagengja, en þegar betur er gáð hefur það oft reynst blaðra sem allt loft hefur farið úr. Sérsveitir lögreglu og núverandi heimildir hafa t.d. komið í veg fyrir að hjólagengi "Engla" frá Norðurlöndum hafa náð hér fótfestu. 

Skemmst er að minnast þess þegar lögreglan blés út að erlendir kaupmenn í Kópavogi væru í peningaþvætti. Þar voru nýbúar að spreyta sig á að selja löndum sínum nauðsynjavöru. Þeir fengu háðulega útreið og voru gerðir eignalausir án þess að réttmæti aðgerða væri sönnuð. Fyrir utan það mikla álag sem var lagt á þá og fjölskyldur við rannsókn og yfirheyrslur sem ekki skiluðu sér í að finna sökudólga. Lögmenn þeirra stóðu sig vel í að sanna hve fjarstæðukennd þessi rannsókn var en fengu litla athygli löngu síðar.

Nýlegt morðmál í Rauðagerði var útblásið sem stærsta drápsmál hjá lögreglu en reyndist ekki svo þegar öll kurl komu til grafar. Nýlega voru rannsóknarheimildir Skattrannsóknarstjóra takmörkuð og send í vandaðri ferill af fjármálaráðherra. Þá hafði þurft að fella niður hundruð rannsókna sem voru á skjön við mannréttindi í Evrópu. Mál Aserta og Samherja voru í sérstakri forrannsókn innan Seðlabanka Ísland. Niðurstöður Aserta málsins má lesa enn um á DV Eyjan. Sáralitlar bætur fengust þegar viðkomandi voru sýknaðir. Jóhönnustjórnin skildi eftir sig mörg óþörf rannsóknarverkefni sem enn er verið að ræða.

Athyglisvert að þeir sem skipta með sér Dómsmálaráðuneytinu á kjörtímabilinu eru þar til skamms tíma. Þau þurfa að útskýra betur ýmis mál sem þau hafa sett á oddinn og hafa verið gagnrýnd. Sagan segir okkur að þörf er á auknu lýðræðislegu aðhaldi þegar lög og heimildir eru hertar. Sjálfstæð blöð skipta þá miklu þegar umræða er tekin um breytingar. 

 

Einræðisherra með kjarnorkuvopn. Gæti Kína leyst mál?

Rússneska einveldið fer sinu fram. Hikar ekki við að minna andstæðinga sína á að þeir eigi meira en 6000 kjarnavopn í bakgarðinum. Nóg af efnavopnum til að eyða borgum og mestu af mannfólki.

Í hernaði Pútíns eru loforð svikin, jafnvel sama daginn. Rússland hefur margoft ráðist inn i nágranaríki frá lokum heimstyrjaldar 1945. Rússneska alríkið er eins og Kúba, Venesúela og Hvíta Rússland hafa bannað alla gagnrýni á kerfið og hóta allt að 15 ára fangelsi þeim sem voga sér að hafa aðra skoðanir en valdhafar.

Kína gæti verið það ríki sem mun sannfæra Kremlverja um að líflína þeirra í Austur gæti rofnað dragi þeir ekki heri sína til baka. Kína er er nú þeirra stærsta útflutningsland. Kína hefur af biturri reynslu lært að stríð eru ekki í boði þegar deilur þarf að leysa. Kínverjar óttast fátt meira en samdrátt og langvarandi óvissu. Þegar hefur reynst erfitt fyrir Rússa að ná mörgum borgum.

Óvissa í Evrópu dregur úr eftirspurn eftir ónauðsynjavörum. Tortryggni gagnvart einræðisherrum mun aukast og lýðræðið þarf að verja. Vilji svo ólíklega til að Kreml muni hafna Pútín þá er Hvíta Rússland nálægt, landið sem leyfði herafla Rússa að stytta sér leið að Kænugarði.

Kína verði að hafa milligöngu um friðarviðræður

Zelenski forseti er varkár. Trump forseti kunni að svara ógnunum einræðisherra

Kim Jong yngra var svarað í sömu mynt þegar hann hótaði að beita kjarnorkuvopnum. Eftir það gátu þeir talað saman  og skipst á skoðunum. Margir jafnaðarmannaforingjar eru eins og sakleysingjar þegar þeir mæta einræðisherrum við samningaborðið. Kennedy forseti var ekki einn af þeim, myrtur síðar á dularfullan hátt.

Bandaríkjamenn vöknuðu við vondan draum þegar Rússar sigldu með eldflaugar til Kúbu. Hér voru "saklausir" eftirmenn Stalíns að verki. Foringi Rússa tók af sér skóinn í ræðustól Sameiniðuþjóðanna, hóf hann á loft og mótmælti því að þurfa að flytja eldflaugarnar til baka.

Mbl.i dag er þess getið að á ráðstefnunni 2007 hafi Putin hótað öllu illu í garð Evrópuríkja vegna Úkraínu. Hann hefur verið mörg ár að undirbúa innrás í Úkraínu.

Eldri Íslendingar muna eftir því þegar Rússar ætluðu að ærast yfir viðurkenningu utanríkisráðherra Jón Baldvins a sjálfstæði Eystrasaltsríkja. Hótuðu að gera Ísland að fanganýlendu í líkingu við Siberíu Gúlagið. Þá voru þeir sem voru á máli leppstjórnar nefndir Rússadindlar. 

Vesturlönd þurfa að sýna Zelensky allan þann studning sem þarf, því þau sofnuðu a verdinum.

Samþykkja að ræða við Rússa í Hvíta-Rússlandi

Er sameiginlegra aðgerða að vænta hjá verkalýðsfélögum og ríkisstjórn?

 

Faraldurinn hefur sett sitt mark á atvinnulífið og nú þegar stærsti atvinnuvegurinn er að koma undan feldi eru enn blikur á lofti. Verðbólga er í kortunum og þeir sem gætu átt erfiðast að fóta sig í kvikusjóð hennar eru þeir sem tóku lán á tiltölulega lágum vöxtum. Vextir á íbúðamarkað hjá þeim sem taka sín fyrstu íbúðalán eru allt að tvöfalt hærri en á hinum Norðurlöndunum og nær engin verðbólguhækkun. Hversvegna stjórnvöld með samvinnu við verkalýðsfélögin hafa ekki myndað sameiginlega stefnu til að vinna bug á innlendri verðbólgu er með öllu óskiljanlegt. Ætti að vera sameiginlegt hagstjórnarmál.

Bæjarfélög hafa einnig áhrif á verðbólguþróunina, geta aukið kostnað íbúðakaupanda með hækkuðum grunnkostnaði, lóðaverði og vísitöluáhrifum. Ríkisbankar leiða stefnuna í vaxtamálum og þjóna fyrst og fremst stefnu ríkissjóð sem á stærsta hluta þeirra. Hér er margt falið sem er þó augljóst.  Stuðningslán til fyrirtækja í faraldrinum fyrir ári bera árlega 8-9% kostnað sem ekki er hafður uppi á yfirborðinu. Þessi sömu lán áttu að vera þau hagstæðustu á markaðinum fyrir einu ári?

Nú segjast talsmenn ríkisstjórnar ekki sjá neina váboða í kortunum. Formaður VR sér hins vegar eru veður blikur í loftunum og ferðaþjónustan sér snjóþekjuna hlaðast upp. Á einu ári hafa orðið allt að 20% hækkanir á launakostnaði og nú þegar lengir dag er hækkun krónunnar að nálgast 5 prósentustig sem ætti að lækka vöruverð sem á erlendri vörukörfu.

Sú gengisbreyting Seðlabanka deyfir og slær á ótta, en er ekki varanleg lausn, frekar en aðrar misgóðar aðgerðir sem við þekkjum frá fyrri tíma. Íbúðalántakandi getur verið með 50 milljónkróna lán á bakinu þarf að herða róðurinn og greiða yfir 500 þúsund á mánuði á í afborganir og hærri vexti. Fyrirtæki með innlend lán greiða venjulega meira, yfir 600 þúsund. Unga fólkið, harðduglega sér þetta og er uggandi. Forystumenn í ferðaiðnaði sjá snjóhengjuna hækka, en varla ný forysta ASÍ? Launahækkanir eins og gerðar hér áður fyrr skila venjulega skammtíma árangri, það sjá flestir en samt sem áður gerist ekkert varanlegt í hagstjórninni og á vinnumarkaði. Ríkisstjórninni er vorkunn, hún hefur staðið í ströngu í faraldrinum. Hennar er heldur ekki að laga allt. Aðilar þurfa að semja og væntanlega bíður ríkistjórnin eftir frekari viðbrögðum. Sterk staða hennar varir venjulega lengi ef misvísandi stefnumið eru í kortunum. 

 

 

Áttar sig ekki á eitruðum kúltúr

Foringi VR stendur vaktina en Löggjafinn, ASÍ og SA samtök draga lappirnar.

Ekki vantaði stóru orðin um "stærstu loðnuvertíð" síðari tíma, tækin í lagi en sölumálin gleymdust. Alþingi er sundurlaust og valdalítið. Tekur ekki forystuna þegar kemur að því að marka nýja vinnulöggjöf, gera fyrirtækjum og launþegum kleif að mæta verðbólgu sem kemur aðallega að innan.

Ragnar í VR, stærsta verklýðsfélaginu vill aðgerðir stjórnvalda gegn verðbólgu og sífellt nýjum hækkunum. Flatkökur og laun hækka um tugi prósenta en útflutningsgrein eins og Ferðaþjónustan getur ekki sótt hækkanir til ferðamanna. Innistæða er ekki lengur fyrir hendi og óvissan þar er álíka og þegar loðnuskip fóru á miðin um áramót. Stóra loðnan  ókomin.

Ferðamenn vilja koma en forðast tilbúið óöryggi í sóttvarnarmálum og hátt verðlag. Eins og kemur fram í fréttinni veigra stjórnendur sér að tala um raunveruleg vandamál atvinnulífsins, vegna hættu á að verða "kjöldregnir".  Alþingi, Löggjafinn er eins og maður vart kominn út úr skápnum, reynslulítið og í sundruðum einangruðum hópum. 

Þeir sem ætla að gagnrýna aðferðafræðina á Alþingi eru oft með langan formála, þora vart að segja sína meiningu. Nýkjörnir og að læra að feta sig. Eflaust kemur margt gott frá þessu "hálaunafólki" eins og einn hýr þingmaður orðaði það. Margar aðgerðir þola vart bið eins og ný vinnulöggjöf, fylgja sömu stefnu og hin Norðurlöndin í launamálum.  

 

Húsnæðið hækkar áfram

Nýja hugsun og breytt aðferðafræði, engu að tapa

Ragnar Freyr læknir og sérfræðingur bendir réttilega á að þau úrræði sem nú er beitt gegn faraldrinum ganga seint upp. Björn Bjarnason fyrrverandi ráðherra talar á svipuðum nótum hér á blogginu fyrir nokkrum dögum.

Björn er með mikla reynslu í að greina málefni líðandi stundar og tekur skellega afstöðu þegar honum þurfa þykir. Björn segir í dagbók sinni 7. janúar í grein sem hann nefnir:

"Vítahringur sýnatökunnar. Nýjustu tölur sýna að nú hafi 300 milljónir manna smitast af kórónuveirunni í heiminum öllum. Þá er bent á að það hafi tekið rúmlega eitt ár að 100 milljónir smituðust, helmingi skemmri tíma að talan hækkaði í 200 milljónir en aðeins fimm mánuði að hækka hana í 300 milljónir.... Sé rennt yfir fjölmiðla í nokkrum löndum föstudaginn 7. janúar sést að sú skoðun á vaxandi hljómgrunn meðal sérfræðinga og ráðgjafa stjórnvalda að athyglinni skuli ekki lengur beint að þessum tölum heldur að fjölda þeirra sem þurfa sjúkrahúsvist."

Ragnar Freyr fyrrverandi yfirmaður Covid-göngudeilar Landspítalans gefur stjórnvöldum aftur og aftur góðar ábendingar. Hann hefur staðið í víglínunni þar sem tekist er á við smitsjúkdóminn, veit hvað hann talar um og kemur með lausnir sem hlýtur að þurfa að grandskoða. Hans orð eru athyglisverð og skoðunarverð í litlu þjóðfélagi þar sem breytingar á faraldrinum er auðvelt að mæla. Ragnar segir í löngu viðtali m.a.

„ Miðað við fjölda sýna er því kostnaður­inn um það bil 50 til 100 millj­ón­ir á dag. Það er ansi mik­ill pen­ing­ur ef aðferðin síðan skil­ar ekki einu sinni ár­angri og þá fór ég að velta fyr­ir mér, er mögu­leiki að ná ár­angri með ein­hverj­um öðrum aðferðum?“ seg­ir Ragn­ar.

Ragn­ar bæt­ir við að auðvitað verðum við að beina sjón­um að þeim sem verst fara út úr Covid-19 smiti. "Það séu þeir sem eru aldraðir, með und­ir­liggj­andi sjúk­dóma og ónæm­is­bæld­ir, t.d. vegna krabba­meinsmeðferðar. Þannig væri kannski ráð að beina sjón­um okk­ar að því að skima þá ein­stak­linga þegar þeir fá ein­kenni."

Við sem tökum á móti flóði frétta á hverjum degi af smitsjúkdómnum getum lítið annað en farið með gát og tekið undir það sem okkur þykir athyglisvert.

 

 

Peningurinn í spítalann frekar en PCR-próf?

Í raun ekki óvænt tíðindi

Byr hefur verið hagstæður allt kjörtímabilið til að vinna til sín fylgi í borginni. Margt hefur gengið á afturfótunum hjá borgarstjórnarmeirihlutanum en það er eins og minnihlutinn hafi ekki getað nýtt sér það. Hildur hefur ekki allt á hornum sér og virðist hafa sýn á hlutum sem getað gengið upp. Jákvæð og kjörkuð.

Skuldasöfnun á Seltjarnanesi er víti til varnar, en þegar kemur að borginni er sagt að skuldir séu tiltölulega lágar miðað við önnur sveitafélög? Ótrúlegt að hátt í 90% tekna fari í skólamál. Hvað rétt er í því er ekki einfalt að fá upp á yfirborðið og Viðreisn virðist einhuga að halda áfram samvinnu í borginni með meirihlutnum.  Borgarstjóra hefur tekist að fá  "sýn" með ráðherra vegamála á Sundabraut, þótt biðin gæti tekið 10 ár. Borgarstjóri hefur og sýnt forystu þegar þarf að minnka mengun sem bílaumferð skapar. Samfylkingin er ef til vill lykilsýn sem ræður mestu þegar lausna er leitað til að greiða fyrir bílaumferð.

Fyrirtækjum er mismunað í borginni þegar kemur að afgreiðslu mála hjá skipulaginu, en það var einnig þegar Sjálfstæðisflokkurinn var og hét. Bíllinn verður áfram olnbogabarn og ekki sjáanlegt hvaða stefna ríkir hjá minnihlutanum. Þannig má lengi telja. Ákvörðun Eyþjórs er að sögn persónuleg og skiljanleg, en þá á að vera rými fyrir nýja og yngri krafta til að taka við merkinu. Skýra stefnu litla mannsins, kjósandans.

 

Ákvörðun Eyþórs kom mjög á óvart

Borgarstjórinn tekur af skarið og vinnur á?

Borgarstjórar víða um vestrænan heim hafa tilkynnt að berbrjósta konur megi baða sig í almenningssundlaugum og um leið uppskáru þeir lof. Talsverð umræða hefur staðið í áratugi um nauðsyn nagladekkja. Engin stjórnmálamaður komið með afgerandi lausnir. Guðlaugur Þór núverandi ráðherra umhverfismála reyndi eitt sinn að koma á lögum sem bönnuðu vegfarendum að kasta rusli við vegi, en erindið var "skotið í kaf" á Alþingi." Nú er hann í aðstöðu til gera betur og koma á reglugerð sem á stoð í lögum. Bæði um nagladekk og rusl.

Vandséð er að stór hluti eigenda jeppa eða fólksbíla þurfi að að aka á negldum dekkjum. Heilsársdekk duga flestum bílaeigendum. Í rökræðunni er sagt að nagladekk slíti malbiki 30 þúsund meir en með ónegld. Ef rétt eru nagladekk mikill mengunarvaldur auk kostnaðar sem leggjast á Vegagerðina og bæjarfélögin. Aðgerða hefur lengi verið þörf, setja reglur um kostnaðarþátttöku.

Borgin ætlar að láta alla sína bíla vera á ónegldum dekkjum. Afstaða Borgarinnar og fordæmi styrkir stjórnendur fyrirtækja sem hafa haft bíla sína á heilsársdekkjum og með framhjóladrifi. Betri kennsla í vetraakstri er nauðsynleg og þeir sem þurfa að fara um ísilagða fjallvegi að vetri til ættu að lúta sérstökum reglum eða fara inn í eitt styrkjakerfið.

 

 

Naglana burt og starfsfólk í nám

Seðlabankastjóri á hálum ís og viðkvæmt fræðasamfélag

Embættismenn og rithöfundar eru ólíkindatól á netöld. Fréttablaðið getur þess í frétt í gær að formaður eftirlitsnefndar um “siðferðileg viðmið” hafi tekið við beiðni íslensk fræðimanns í Noregi og að fram muni fara rannsókn á því hvort seðlabankastjóra hefur láðst að geta um heimildir, þegar hann sagði frá veiðum á rostungum norður í höfum. Reyndar hefur nefndin verið á "flakki", heimilislaus um langt skeið, en hún var stofnuð af núverandi forsætisráðherra 2019.  Eftir er að "móta verkferla og safna upplýsingum" til að geta tekið við erindum. Búið er að þrýsta á að fé fáist í verkefnið við fjárlagagerð öðrum en fjárveitingu fyrir ferðakostnaði nefndarmanna. Þrátt fyrir flakk nefndarinnar hefur erindi fræðimannsins verið staðfest af siðanefndinni. Fróðlegt verður að fylgjast með fréttum af frekari gangi málsins á mánudag  því fyrirlestur seðlabankastjóra um "efnahagsmál á landnámsöld" hefur verið frestað þar til formaður Miðaldastofu hefur gefið grænt ljós.

Fræðimenn sem skrifað hafa um víkingatímann hafa því miður allt of lítið fjallað um verslun þá sem var undirstaða sjóferða í Norðurhöfum, til Íslands og Grænlands. Meira fjallað um manngerðir og  þá er fyrstir voru til að hefja landnám og kanna landsvæði. Ásgeir Jónsson er glöggur maður og hefur eflaust viljað bæta hér um og segir í Morgunblaðsfrétt " að hann hafi lagt áherslu á hagsögulega greiningu á Landnáminu."  

Vitað var að norrænir menn í Grænlandi byggðu tilveru sína á viðskiptum með afurðir sem fóru til Suðureyja vestur af  Skotlandi og þaðan til Írlands. Margir hafa fjallað um efnið. 

Dr.Bergsveinn Birgisson, skáld og fræðimaður hefur réttilega getið um þessa verslun og efnahagslegan ávinning í ritum sínum, en segja má að þessi vitneskja hafi alltaf legið fyrir, en ekki verið nægilega reifuð fyrr en á síðari árum þegar nánast allt snýst um efnahagsleg gæði. 

Ásgeir Jónsson getur um  í bók sinni  "Eyjan hans Ingólfs" um víkinginn einn sem sigldi norður fyrir land og veiddi um 60 rostunga á tveimur sólarhringum, afurðir sem voru hátt metnar af kaupmönnum og þarfa þing í skipsreiða auk listmuna sem menn skáru úr rostungstönnum á Suðureyjum. Sú frásögn er ekki ítarleg og reyndar ótrúleg veiði á stuttum tíma þar sem veiðimenn hafa þurft að fara um lítt könnuð svæði norður með austurströnd Grænlands, sjóleið sem oft var ísilögð langt eftir sumri. Engan veginn er hægt að segja að efnið sé margreifað og lítið sagt um rostunga og efnahagsleg áhrif þeirra veiða. 

 

Það ætti að vera  ávinningur fyrir fræðimannasamfélagið að sem flestir leikmenn fjölluðu um víkinga og um hvarf norrænna manna frá Vestur Grænlandi. Margir álíta að þeir sem fóru seinast frá Hvarfi, hafi siglt með kaupmönnum suður fyrir Ísland og til Suðureyja. Skip þeirra höfðu áður hrakið undan undan vestan vindum og að lokum lent í skipbroti á sunanverðu Snæfellsnesi þar sem rostungaafurðir þeirra skolaði á land og grófust í sandinn.

Afurðir sem höfðu verið undirstaða byggðar í Grænlandi um aldir, en urðu mun verðminni þegar hampur tók að berast frá Austurlöndum. Róðrarferðir á bátum allt norður fyrir Diskóflóa úr Eystribyggð gat tekið um 30 daga og nætur síðsumars hvora leið. Augljóst er að það hefur verið mikið kappsmál að koma veiðinni til kaupmanna í Dýflinni áður en haust og vetraveður gengu í garð á norðurslóðum. 

Óttar Guðmundsson geðlæknir og  bókarhöfundur um Snorra Sturluson skrifar í Fréttablaðið um áreiti nútíma mannsins og viðkvæmni. Hann skrifar einnig um Sturlungaöld án þess að hafa verið bendlaður við ritstuld.

Svarar fyrir sig og sakar Finnboga um stuld